विलोम शब्द 2000 (opposite words in hindi)

Opposite words (vilom shabd) in Hindi, विलोम शब्द या उलटे शब्द हिंदी में

किसी भी शब्द के उलटे या विपरीत शब्द को विलोम शब्द कहते हैं, इंग्लिश में विलोम शब्द को एंटोनीम्स कहा जाता है। विलोम शब्द में एक शब्द दूसरे शब्द का बिलकुल उल्टा होता है जैसे ऊपर-नीचे, आगे-पीछे, माता-पिता और दिन-रात आदि। स्कूल में विलोम शब्द कक्षा 1 2 3 4 5 6 7 8 आदि में पढाया जाता है। विलोम शब्द हिन्द व्याकरण का बहुत ही महत्वपूर्ण हिस्सा होता है। यहाँ तक कि कई बार कॉलेज की परीक्षा में भी विलोम शब्द (Opposite Words in hindi) पूछे जाते हैं। विलोम शब्द सिर्फ स्कूल और कॉलेज में ही नहीं बल्कि कई सारे कम्पटीशन एग्जाम में भी पूछे जाते हैं। वैसे आपको बता दें कि बहुत से विलोम शब्द बहुत आसान होते हैं जिन्हें हम रोज ही इस्तेमाल करते हैं लेकिन कुछ विलोम शब्द कठिन होते हैं जो हर किसी को पता नहीं होते। इस पेज पर हमे आपके साथ 2000 से भी ज्यादा विलोम शब्द शेयर कर रहें हैं जो कि class 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 के साथ ही कॉलेज के छात्र और प्रतियोगी परीक्षा की तैयारी करने वाले छात्रों के लिए भी बहुत उपयोगी है। यहाँ पर हमे विलोम शब्द की लिस्ट दी है जिनको पढ़कर आप परीक्षा में अच्छे अंक हासिल कर सकते हैं।

opposite words in hindi

Opposite Words in Hindi (विलोम शब्द हिंदी में)

शब्दविलोम
बाह्यअंतर
कर्मण्यअकर्मण्य
कार्यअकार्य
क्रूरअक्रूर
कभी–कभीअक्सर
गणनीयअगणित
चलअचल
चिरअचिर
चेतनअचेतन
निर्जलअजल
इतिअथ
सदोषअदोष
पुरातनअधुनातन
चाहाअनचाहा
अभिज्ञअनभिज्ञ
सनाथअनाथ
आदरअनादर
अतिवृष्टिअनावृष्टि
इच्छाअनिच्छा
नित्यअनित्य
ईश्वरअनीश्वर
उचितअनुचित
उदात्तअनुदात्त
उपचारअनुपचार
उर्वरअनुर्वर बंजर
एकअनेक
ऐतिहासिकअनैऐतिहासिक
औपचारिकअनौपचारिक
अग्रिमअन्तिम
उपेक्षाअपेक्षा
वरदानअभिशाप
अनभ्यस्तअभ्यस्त
मर्त्यअमर
गरीबअमीर
ग्रहणअर्पण
दीर्घकालीनअल्पकालीन
बहुज्ञअल्पज्ञ
दीर्घायुअल्पायु
गुणअवगुण
उन्नतअवनत
उन्नतिअवनति
उदयअस्त
कलआज
कलआज
कामआराम
अस्ताचलउदयाचल
अधोगामीउर्ध्वगामी
शीतउष्ण
उपन्यासएकांकी
दूर केकरीबी
कान्तकांता
प्रशंसाकुत्सा
कठोरकोमल
अक्रुरक्रुर
क्रोधक्षमा
भूगोलखगोल
गठियानाखोलना
गंधाहारकगंधदायक
गंधदायकगंधाहारक
पानागँवाना
अगठितगठित
सहीगडबड
सिलसिलेवारगड्मड
निर्विरोधगतिरोध
खुशगमगीन
प्रकटगूढ़
क़ानूनीगैरकानूनी
गोरक्षकगोभक्षक
कालागोरा
बाहरघर
गंभीरचपल
अँधेराचाँदनी
निश्चिंतचिंतित
संकरीचौड़ी
प्रकाशछाया
चेतनजड़
स्थलजल
कनिष्ठज्येष्ठ
तमज्योति
भाटाज्वार
सचझूठ
महलझोंपड़ी
गर्मठंडा
तरलठोस
कमजोरताकतवर
प्रकाशतिमिर
उत्तरदक्षिण
उत्तरायणदक्षिणायन
निर्दयीदयालु
अदेयदेय
घनेरानगण्य
गण्यनगण्य
ग्रामनगर
नारीनर
ग्रामीणनागरिक
वंघनिंघ
उत्कृष्टनिकृष्ट
साक्षरनिरक्षर
उधमनिरुद्ध
सगुणनिर्गुण
सगुणनिर्गुण
सजीवनिर्जीव
सदयनिर्दय
छलीनिश्चल
छलीनिश्छल
विहितनिषिद्ध
विधिनिषेध
ओजस्वीनिस्तेज
उच्चनीच
ऊपरनीचे
सरसनीरस
अनैतिकनैतिक
उत्थानपतन
स्वकीयापरकीया
नूतनपुरातन
पश्चिमपूर्व
गुप्तप्रकट
उपसर्गप्रत्यय
निकासप्रवेश
खेदप्रसन्नता
कृत्रिमप्राकृत
प्रतीचीप्राची
नवीनप्राचीन
सांयप्रात:
अंतिमप्रारंभिक
खुलाबंद
खुशनसीबबदनसीब
खोलनाबांधना
सूखाग्रस्तबाढ़ग्रस्त
खरीदनाबेचना
कमीबेशी
रक्षकभक्षक
खगोलभूगोल
उत्तममध्यम
जीवनमरण
बेकारमहत्त्व
फूलनामुरझाना
लिखितमौखिक
गुरुलघु
कन्यावर
कनिष्ठवरिष्ठ
कनीयवरीय
केंद्रितविकेन्द्रित
क्रयविक्रय
क्रेताविक्रेता
देशीविदेशी
उद्यमविनय
घमंडविनय
क्रमव्यतिक्रम
गदरशांति
कुपूतसपूत
कठिनसरल
कठिनाईसरलता
गंभीरसहज
चोरसाधु
गजबसामान्य
घमासानसामान्य
कुकृतिसुकृत्य
गंधीलासुगंधित
गंधीलासुगंधित
उग्रसौम्य
गतिमानस्थिर
चंचलस्थिर
शूद्रस्वर्ण
शोकहर्ष

opposite words (vilom shabd) in Hindi

शब्दविलोम
पूर्णतःअंशतः
कभी–कभीअक्सर
खद्यअखाद्य
गोचरअगोचर
ग्राह्यअग्राह्य
घोषितअघोषित
चिन्मयअचिन्मय
वितलअतल
इतिअथ
देयअदेय
सध्दर्मअधर्म
अल्पअधिक
चाहअनचाह
अपेक्षितअनपेक्षित
भिज्ञअनभिज्ञ
आसक्तअनाशक्त
आस्थाअनास्था
नित्यअनित्य
उचितअनुचित
उत्तीर्णअनुत्तीर्ण
उपयुक्तअनुपयुक्त
उपस्थितअनुपस्थित
विरक्तअनुरक्त
एककेअनेक
एकताअनेकता
ऐश्वर्यअनैश्वर्य
बहिरंगअन्तरंग
उपकारअपकार
उपकारअपकार
परिचितअपरिचित
प्रूर्णिमाअमावस्या
प्राचीनअर्वाचीन
निरालम्बअवलम्ब
उदयअस्त
गमनआगमन
अनाहूतआहुत
गाड़नाउखाड़ना
निम्नउच्च
चढ़ावउतार
अनुपमाउपमेय
उऋणऋण
सदाचारकदाचार
ज्येष्ठकनिष्ठ
सपूतकपूत
बीचकिनारा
जातिकुजाति
कोपकृपा
क्षमाक्रोध
शाश्वतक्षणिक
क्रोधक्षमा
दंडक्षमा
बेचनाखरीदना
बंदखुला
बदबूखुशबू
खराखोटा
पानागँवाना
स्थिरगतिमान
मुक्तग्रस्त
पलघंटा
एकाग्रचंचल
चमकहीनचमकदार
रुखड़ाचिकना
एड़ीचोटी
धूपछांह
कैदछूट
अछूतछूत
बड़ाछोटा
स्थावरजंगम
पालतूजंगली
सरलजटिल
पराजयजय
सुषुप्तजाग्रत
विजातीयजातीय
हारजीत
घटावजोड़
कमज्यादा
तरलठोस
चढनाढलना
संकोचीढीठ
गठीलाढीला
गठीलाढीला
अतुकान्ततुकान्त
ग्रहणत्याग
उपयोगदुरुपयोग
पासदूर
करीबीदूर के
ऋणात्मकधनात्मक
असलीनकली
गण्यनगण्य
उधारनगद
स्वर्गनरक
चिरन्तरनश्वर
काबिलनाकाबिल
अनामनाम
कायरनिडर
कायरनिडर
सदयनिदय
उन्मीलननिमीलन
उत्साहनिरुत्साह
उपायनिरुपाय
गतिरोधनिर्विरोध
विधिनिषेध
सकामनिष्काम
सक्रियनिष्क्रय
बदनेक
कच्चापक्का
गाढ़ापतला
मोटापतला
कुलटापतिव्रता
पदावनतिपदोन्नति
गद्यपद्य
घाटीपर्वत
ऐहिकपारलौकिक
स्त्रीपुरुष
चोरपुलिस
कुपोषणपोषण
क्रियाप्रतिक्रिया
अप्रभावितप्रभावित
दासप्रभु
भृत्यप्रभु
सामान्यप्रमुख
गौणप्रमुख प्रधान
अवरप्रवर
अवसादप्रसाद
अंतप्रारम्भ
घटियाबढ़िया
खुशकिस्मतबदकिस्मत
अन्तरंगबहिरंग
एकलबहुल
घरेलूबाहरी
खरीदबिक्री
अच्छाबुरा
भलाईबुराई
चालाकबेवकूफ
खगोलभूगोल
खंडनमंडन
खंडनमंडन
खिलनामुरझाना
चतुरमूर्ख
जन्ममृत्यु
ग्रासमोक्ष
खीजनारीझना
स्वस्थरुग्ण
मूकवाचाल
उत्कर्षविकर्ष
एकत्रविकिरण
केंद्रितविकेन्द्रित
कुख्यातविख्यात
कुख्यातविख्यात
उन्मुखविमुख
ग्रामविशिष्ट
जागरणशयन
गदरशांति
कृष्णशुक्ल
खलसज्जन
कदाचारसदाचार
उद्घाटनसमापन
कुटिलसरल
कठिनाईसरलता
गंभीरसहज
गड्मडसिलसिलेवार
कुरूपसुंदर
अकालसुकाल
कुकृतिसुकृत्य
कुपुत्रीसुपुत्री
कुमार्गसुमार्ग
कृषस्थूल

विलोम शब्द in Hindi– हिंदी में Vilom Shabd

  शब्दविलोम शब्द
आदिअंत
आरंभअंत
आलोकअंधकार
कर्मण्यअकर्मण्य
कर्मठअकर्ममण्य
अनुजअग्रज
अत्यधिकअत्यल्प
इतिअथ
उत्तमअधम
अल्पअधिक
उर्ध्वगामीअधोगामी
अंतअनंत
अघअनघ
अभिज्ञअनभिज्ञ
अर्थअनर्थ
आगतअनागत
आचारअनाचार
आच्छादितअनाच्छादित
आतुरअनातुर
आदरअनादर
आदिअनादि
अधिकारीअनाधिकारी
आवश्यकअनावश्यक
आवृतअनावृत
अतिवृष्टिअनावृष्टि
आसक्तअनासक्त
आस्थाअनास्था
इच्छाअनिच्छा
इच्छितअनिच्छित
इष्टअनिष्ट
ईशअनीश
उत्तीर्णअनुत्तीर्ण
उदात्तअनुदात्त
उदारअनुदार
उपभुक्तअनुपभुक्त
उपमाअनुपमा
उपमेयअनुपमेय
उपयुक्तअनुपयुक्त
उपस्थितअनुपस्थित
एकअनेक
एकताअनेकता
ऐक्यअनैक्य
ऐतिहासिकअनैतिहासिक
ऐश्वर्यअनैश्वर्य
अजीबअनोखा
औचित्यअनौचित्य
औपचारिकअनौपचारिक
औपन्यासिकअनौपन्यासिक
उत्कर्षअपकर्ष
उपकारअपकार
उपचारअपचार
अवनिअम्बर
इकट्ठाअलग
ईषतअलम
अतिअल्प
उन्नतिअवनति
आरोहअवरोह
उदयअस्त
अंगीकारअस्वीकार
अतिथिआतिथेय
उद्यमीआलसी
अनाहूतआहूत
अथइति
अधमउत्तम
अस्तउदय
अवनतिउन्नति
अवनतउन्न्त
अधःउपरि
अनुपस्थितउपस्थित
अपेक्षाउपेक्षा
इसकाउसका
उदयाचलउस्ताचल
उर्वरऊसर
उऋणऋण
अनेकएक
अनेकताएकता
अनैक्यऐक्य
अक्सरकभी-कभार
उदारकृपण
कठोरकोमल
आगामीगत, विगत
आजादीगुलामी
अर्पितगृहीत
अर्पणग्रहण
एकाग्रचंचल
अचरचर
एड़ीचोटी
अग्निजल
आनाजाना
ईश्वरजीव
अजेयजेय
कनिष्ठज्येष्ठ
आविर्भावतिरोभाव
अतुकान्ततुकान्त
उत्तरदक्षिण
उत्तरायणदक्षिणायन
अल्पायुदीर्घायु
आग्रहदुराग्रह
आग्रहीदुराग्रही
उपयोगदुरूपयोग
अदेयदेय
उधारनकद
अपेक्षानगद
अभिमाननम्रता
आस्तिकनास्तिक
उत्कृष्टनिकृष्ट
अनित्यनित्य
उन्मीलननिमीलन
उर्ध्वनिम्न, अधो
उच्चनिम्र
आधारनिराधार
आमिषनिरामिष
आशानिराशा
आश्रितनिराश्रित
आहारनिराहार
उद्यमनिरुद्यम
उपायनिरुपाय
उत्साहनिरुसाह
आयातनिर्यात
आदिष्टनिषिद्ध
कपटीनिष्कपट
कर्मनिष्कर्म
करुणनिष्ठुर
ओजस्वीनिस्तेज
ऊँचनीच
ऊपरनीचे
अधिकन्यून
उत्थानपतन
आत्मापपरमात्मा
इहलोकपरलोक
अपनापराया
अग्रपश्च
आकाशपाताल
ऐहिकपारलौकिक
अगलापिछला
अधुनातनपुरातन
अमावस्यापूर्णिमा
अन्धकारप्रकाश
अनुकूलप्रतिकूल
अनुलोमप्रतिलोम
उपसर्गप्रत्यय
अर्थीप्रत्यर्थी
आदत्तप्रदत्त
आदानप्रदान
अवरप्रवर
आकुंचनप्रसारण
अर्वाचीनप्राचीन
आधुनिकप्राचीन
आधुनिकप्राचीन
अन्तरंगबहिरंग
अन्तर्द्वन्द्वबहिर्द्वन्द्ध
एकलबहुल
अल्पसंख्यकबहुसंख्यक
आभ्यन्तरबाह्रय
अच्छाबुरा
कटुमधुर
अनुमति देनामना करना
अमरमर्त्य
कड़वामीठा
ईदमुहर्रम
आदर्शयथार्थ
अरुचिरुचि
आगमलोप
कनीयवरीय
अर्जनवर्जन
अंतर्मुखीवहिर्मुखी
एकत्रविकर्ण
आकर्षणविकर्षण
आकीर्णविकीर्ण
अनुग्रहविग्रह
अज्ञविज्ञ
अतलवितल
उद्धतविनीत
उन्मुखविमुख
अनुरक्तिविरक्ति
अनुरागविराग
शब्दविलोम शब्द
अमृतविष
आहानविसर्जन
अनिवार्यवैकल्पिक
ऐसावैसा
आयव्यय
आर्द्रशुष्क
कदाचारसदाचार
अदोषसदोष
अनाथसनाथ
कपूतसपूत
उदघाटनसमापन
अपमानसम्मान
कठिनसरल
अकामसुकाम
अकालसुकाल
अगमसुगम
अरागसुराग
कर्कशसुशील
उग्रसौम्य
आलस्यस्फूर्ति
अस्वस्थस्वस्थ
अश्रुहास

Vilom Shabd in Hindi (विलोम शब्द या उलटे शब्द हिंदी में)

शब्दविलोम शब्द
जयअजेय
ज्ञानअज्ञान
तुकान्तअतुकान्त
तुलअतुल
तृप्तअतृप्त
दृश्यअदृश्य
देयअदेय
धर्मअधर्म
धीरअधीर
नामअनाम
नित्यअनित्य
नकलअसल
नकलीअसली
सुरअसुर
सौम्यअसौम्य
स्वस्थअस्वस्थ
स्वीकृतअस्वीकृत
हिंसाअहिंसा
हितअहित
तमआलोक
निराशाआशा
नास्तिकआस्तिक
नगदउधार
दानीकंजूस
ज्येष्ठकनिष्ठ
निडरकायर
तीक्ष्णकुंठित
सुमतिकुमति
सुसंसगतिकुसंगति
दीर्घकायकृशकाय
धरागगन
दोषगुण
नगरग्राम
नागरिकग्रामीण
त्याज्यग्राह्य
जोड़घटाव
स्थिरचंचल
स्वल्पायुचिरायु
निश्छलछली
धूपछाँव
थलचरजलचर
स्वप्नजागरण
निद्राजागरण
हारजीत
तरलठोस
ज्योतितम
ज्योतिर्मयतमोमय
तृषातृप्ति
देवदानव
ह्स्वदीर्घ
सुशीलदुःशील
सुभगदुभग
सौभाग्यदुर्भाग्य
सुलभदुर्लभ
निकटदूर
दानवदेव
निर्धनधनी
नमक हरामनमक हलाल
स्वर्गनरक
नरनारी
स्तुतिनिंदा
स्तुतिनिन्द
दयालुनिर्दय
दोषीनिर्दोषी
धनीनिर्धन
ध्वंसनिर्माण
स्वार्थनिस्वार्थ
स्वकीयापरकीया
स्वतन्त्रपरतन्त्र
स्वदेशीपरदेशी
स्वाधीनपराधीन
नयापुराना
तिमिरप्रकाश
सृष्टिप्रलय
थोकफुटकर
थोड़ाबहुत
तानाभरनी
ज्वारभाटा
तिक्तमधुर
तीव्रमन्द
निर्मलमलिन
झोपड़ीमहल
तुच्छमहान
दातायाचक
दिनरात
दिवारात्रि
हासरुदन
हँसनारोना
निन्द्यवन्द्य
दक्षिणवाम
दृढविचलित
स्वजातिविजाति
तृष्णावितृष्णा
स्वदेशविदेश
स्वधर्मविधर्म
निर्माणविनाश
धृष्टविनीत
स्मरणविस्मरण
निषिद्धविहित
तरुणवृद्ध
दुर्दान्तशांत
सुबहशाम
नश्वरशाश्वत
तारीफशिकायत
नखशिख
तापशीत
हर्षशोक
नकरात्मकसकरात्मक
निर्गुणसगुन
झूठसच
निश्चेष्टसचेष्ट
निर्जीवसजीव
दुर्जनसज्जन
दुष्टसज्जन
निर्दयसदय
दुराचारीसदाचारी
दुराशयसदाशय
दुरुप्रयोगसदुप्रयोग
निर्दोषसदोष
दुर्बलसबल
निर्लज्जसलज्ज
निराकारसाकार
निरक्षरसाक्षर
तामसिकसात्त्विक
निरामिषसामिष
निरर्थकसार्थक
दुर्गन्धसुगन्ध
दुःशीलसुशील
स्थूलसूक्ष्म
दातासूम
स्वामीसेवक
निन्दास्तुति
दूषितस्वच्छ
नरकस्वर्ग
दासस्वामी

विलोम शब्द (Antonyms in Hindi)

शब्दविलोम शब्द
व्यस्तअकर्मण्य
कार्यअकार्य
क्रूरअक्रूर
क्षम्यअक्षम्य
क्षरअक्षर
खाद्यअखाद्य
गेयअगेय
गोचरअगोचर
चरअचर
चलअचल
चिरअचिर
चेतनअचेतन
छूतअछूत
चाहअनचाह
कीर्तिअपकीर्ति
शकुनअपशकुन
गरीबअमीर
व्यर्थअव्यर्थ
व्यस्तअव्यस्त
व्यवहारिकअव्यावहारिक
शरणअशरण
शिक्षितअशिक्षित
शिवअशिव
शुभअशुभ
श्लीलअश्लील
संकोचअसंकोच
संगतअसंगत
गतआगत
गमनआगमन
कलआज
व्ययआय
शुष्कआर्द्र
श्रीगणेशइतिश्री
चढावउतार
शीतउष्ण
शूरकायर
ख्यातकुख्यात
जातिकुजाति
कृतज्ञकृतघ्न
कोपकृपा
शुक्लकृष्ण
शान्तिक्रान्ति
क्रोधक्षमा
खराखोटा
जाड़ागर्मी
श्यामागौरी
श्रद्धाघृणा
जड़चेतन
गहराछिछला
चिन्मयजड़
शयनजागरण
घनतरल
गृहीतत्यक्त
गृहीत्यागी
ग्राह्यत्याज्य
क्षमादण्ड
कृपणदाता
खुशीदुख
श्रव्यदृश्य
जल्ददेर
गुणदोष
छाँहधूप
चिरन्तननश्वर
संगनिःसंग
कायरनिडर
जागरणनिद्रा
छलीनिश्छल
कलंकनिष्कलंक
कलुषनिष्कलुष
गद्यपद्य
जयपराजय
षंडत्वपुंसत्व
गगनपृथ्वी
शोषकपोषक
गुप्तप्रकट
कृत्रिमप्रकृत
क्रियाप्रतिक्रिया
घातप्रतिघात
खेदप्रसन्नता
घृणाप्रेम
घटनाबढ़ना
खुलाबन्द
घरबाहर
घरेलूबाहरी
जवानीबुढ़ापा
कसूरवारबेकसूर
खगोलभूगोल
खंडनमंडन
जीवनमरण
षंडमर्द
क्षुद्रमहत
शत्रुमित्र
ग्रस्तमुक्त
खिलनामुरझाना
चतुरमूढ़
जीवितमृत
जन्ममृत्यु
गणतन्त्रराजतन्त्र
खीझनारीझना
कुसुमवज्र
गम्भीरवाचाल
संकल्पविकल्प
क्रयविक्रय
कुख्यातविख्यात
जातीयविजातीय
क्षुद्रविशाल
संक्षेपविस्तार
संकीर्णविस्तीर्ण
क्रमव्यक्तिक्रम
क्रुद्धशान्त
क्षणिकशाश्वत
शासकशासित
ग्राम्यशिष्ट
गुरुशिष्य
कृष्णशुक्ल
श्र्वेतश्याम
श्वेतश्याम
गृहस्थसंन्यासी
खलसज्जन
व्याससमास
कुटिलसरल
जटिलसरस
गर्मीसर्दी
चीरसाधु
चोरसाधु
कुकृतिसुकृत्य
गरलसुधा
कुरूपसुरूप
जाग्रतसुषुप्त
गीलासूखा
वैमनस्यसौमनस्य
जलस्थल
जंगमस्थावर
चंचलस्थिर
जीतहार

Vilom Shabd in Hindi

शब्दविलोम शब्द
प्रकाशअंधकार
सुकालअकाल
सक्षमअक्षम
प्रख्यातअख्यात
सुदूरअदूर
न्यूनअधिक
सनाथअनाथ
प्रतिकूलअनुकूल
नैतिकअनैतिक
प्रारम्भिकअन्तिम
न्यायअन्याय
पठितअपठित
परायाअपना
सम्मानअपमान
पवित्रअपवित्र
पुष्टअपुष्ट
पूर्णअपूर्ण
पूर्णताअपूर्णता
पूर्वअपूर्व
प्रयोगअप्रयोग
पूर्णिमाअमावस्या
संतोषअसंतोष
सन्तोषअसन्तोष
सभ्यअसभ्य
साधुअसाधु
सावधानअसावधान
सुन्दरअसुंदर
पानीआग
पूर्वउत्तर
प्रश्नउत्तर
पतनउत्थान
सरलकठिन
सुकर्मकुकर्म
सुपथकुपथ
पात्रकुपात्र
सुपुत्रकुपुत्र
पतिव्रताकुलटा
नैसर्गिककृत्रिम
प्राकृतिककृत्रिम
पुरुषकोमल
पताखोज
सुधागर्ल
प्रकटगुप्त
संन्यासीगृहस्थ
प्रधानगौण
प्रमुखगौण
प्रेमघृणा
पराजयजय
सचझूठ
सत्कारतिरस्कार
पुरस्कारदण्ड
सुखदुःख
सदाचारदुराचार
सदाशयदुराशय
सुगंधदुर्गन्ध
सुगमदुर्गम
सज्जनदुर्जन
सुजनदुर्जन
सबलदुर्बल
सत्कर्मदुष्कर्म
सुपरिणामदुष्परिणाम
पुरातननवीन
प्राचीननवीन
प्रशंसानिंदा
साक्षरनिरक्षर
सापेक्षनिरपेक्ष
सार्थकनिरर्थक
साकारनिराकार
सादरनिरादर
सगुणनिर्गुण
सजलनिर्जल
संजीवनिर्जीव
सजीवनिर्जीव
सदयनिर्दय
सबलनिर्बल
सबाधनिर्बाध
सभयनिर्भय
समूलनिर्मल
सलज्जनिर्लज्ज
सविकारनिर्विकार
प्रवृत्तिनिवृत्ति
सशंकनिश्शंक
सकर्मनिष्कर्म
सकामनिष्काम
सक्रियनिष्क्रय
सरसनीरस
पूर्ववतनूतनवत
पूर्ववर्तीपरवर्ती
प्रत्यक्षपरोक्ष
पुण्यपाप
पापपुण्य
नूतनपुरातन
पाश्चात्यपौर्वात्य
सहयोगीप्रतियोगी
प्राचीप्रतीची
नेकबद
नेकीबदी
बलवान्बलहीन
बद्धमुक्त
बन्धनमुक्ति
पण्डितमुर्ख
प्रज्ञमूढ़
प्रजाराजा
पतनोन्मुखविकासोन्मुख
सन्धिविग्रह
संघटनविघटन
संधिविच्छेद
निषेधविधि
पक्षविपक्ष
सफलविफल, असफल
सम्मुखविमुख
संयोगवियोग
सामान्यविशिष्ट
परिश्रमविश्राम
समविषम
प्रसादविषाद
समाजव्यक्ति
समष्टिव्यष्टि
समासव्यास
सखाशत्रु
पालकसंहारक
निष्कामसकाम
बर्बरसभ्य
नीरससरस
प्रातसाय
प्रलयसृष्टि
पुरुषस्त्री
परकीयस्वकीय
परतंत्रस्वतंत्र
परमार्थस्वार्थ
परार्थस्वार्थ
शब्दविलोम शब्द
बुराअच्छा
वृष्टिअनावृष्टि
बहिरंगअन्तरंग
मानअपमान
यशअपयश
मितव्ययअपव्यय
भद्रअभद्र
भावअभाव
वरदानअभिशाप
भेदअभेद
भोग्यअभोग्य
बाह्यअभ्यन्तर
मंगलअमंगल
मर्त्यअमर
मानकअमानक
मसृणअमानवीय
विषअमृत
लिखितअलिखित
लिप्तअलिप्त
लौकिकअलौकिक
विसर्जनअवगाहन
विश्वासअविश्वास
वैतनिकअवैतनिक
विकर्षआकर्ष
भौतिकआध्यात्मिक
मेहनतीआलसी
विषादआहद
विनीतउद्धत
वक्रऋजु
मधुरकटु
मृदुलकठोर
मीठाकड़ुवा
यथार्थकल्पित
वीरकायर
विख्यातकुख्यात
रूपवान्कुरूप
विक्रयक्रय
विशालकायक्षीणकाय
भूगोलखगोल
लघुगुरु
बढ़ियाघटिया
राजतन्त्रजनतन्त्र
मरणजीवन
मृतजीवित
वृद्धतरुण
मनुजदनुज
भिखारीदाता
मानवदानव
मानवतादानवता
रातदिन
रात्रिदिवस
महात्मादुरात्मा
विशुद्धदूषित
लेनदेन
भूलोकद्युलोक
रागद्वेष
रचनाध्वंस
लायकनालायक
विरतनिरत
भयनिर्भय
मलिननिर्मल
विनाशनिर्माण
विवादनिर्विवाद
विधिनिषेध
फलनिष्फल
मुनाफानुकसान
फायदानुकसान
बदनेक
मालिकनौकर
वसंतपतझर
विजयपराजय
वन्यपालित
मातापिता
रिक्तपूर्ण
मुखपृष्ठ
वादीप्रतिवादी
बैरप्रीति
मोक्षबंधन
भलाबुरा
रंगीनबेरंग
रक्षकभक्षक
बुराईभलाई
भूतभविष्य
योगीभोगी
वनमरु
वियोगमिलन
विरहमिलन
फूलनामुरझाना
विद्वानमूर्ख
फूटमेल
भोगीयोगी
राजारंक
रामरावण
मृदुलरुक्ष
वृहतलघु
विशालकायलघुकाय
मौखिकलिखित
मूकवाचाल
योगवियोग
रतविरत
मिलनविरह
रागीविरागी
लुप्तव्यक्त
मित्रशत्रु
विकीर्णसंकीर्ण
विस्तृतसंक्षिप्त
वियोगसंयोग
विश्लेषणसंश्लेषण
मिथ्यासत्य
विधवासधवा
विषमसम
विरोधसमर्थन
विपत्तिसम्पत्ति
विपदसम्पद
विपन्नसम्पन्न
विमुखसम्मुख
वक्रसरल
विसर्जनसर्जन
विशिष्टसाधारण
विशिष्ठसाधारण
विशेषसामान्य
बाढ़सूखा
बाढ़ग्रस्तसूखाग्रस्त
लौहस्वर्ण
रुग्णस्वस्थ
बहिष्कारस्वीकार
भारीहल्का
लाभहानि
विकासह्रास
वृद्धिह्रास

opposite words in hindi

अकाल – सुकालअपमान – सम्मान
अगम – सुगमअभिमान – नम्रता
अग्नि – जलअनुकूल – प्रतिकूल
अज्ञ – विज्ञअवनति – उन्नति
अतिवृष्टि – अनावृष्टिलफंगा – भला शरीफ़
अथ – इतिलक्षण – कुलक्षण
अथ – इतिअनिवार्य – वैकल्पिक
अधम – उत्तमअच्छा – बुरा
अधिक – न्यूनलड़ाका – सद्भावी
अनाथ – सनाथअभिज्ञ – अनभिज्ञ
अनुज – अग्रजलडखडाना – संभालना
अनुराग – विरागलखपति – खाकपति
अन्धकार – प्रकाशलक्ष्णा – अभिधा
अपेक्षा – उपेक्षाअनुग्रह – विग्रह
अमर – मर्त्यअवनी – अंबर
अमृत – विषलकीर – बिंदु
अर्थ – अनर्थलथपथ – सूखा
अर्पण – ग्रहणअल्प – अधिक
अल्पायु – दीर्घायुलक्षित – अलक्षित
अल्पायु – दीर्घायुसुगंध – दुर्गन्ध
असली – नकलीअर्वाचीन – प्राचीन
अस्त – उदयअगम – सुगम
आकर्ष – विकर्षतीव्र – मंद
आकर्षण – विकर्षणलड़ना – मिलना
आगमन – गमनअग्रज – अनुज
आगामी – गतलगातार – रुक रूककर
आगामी – विगतजीवन – मरण
आगामी – विगतअच्छाई – बुराई
आग्रह – दुराग्रहलगाव – हटाना
आचार – अनाचारजोड़ – घटाव
आच्छादित – अनाच्छादितअर्जित – अनर्जित
आच्छादित – अनाछ्दिततुच्छ – महान
आतुर – शांतजवानी – बुढ़ापा
आदत्त – प्रदत्तजंगम – स्थावर
आदर – अनादरजाति – विजाति
आदर्श – यथार्थलब्ध – अनुपलब्ध
आदान – प्रदानलड़ाना – मिलाना
आदि – अंतलगभग – पूरा
आद्र – शुष्कतुकांत – अतुकांत
आधुनिक – प्राचीनअक्रुर – क्रुर
आध्यात्मिक – भौतिकअगला – पिछला
आय – व्ययलब्धप्रतिष्ठित – छिन्नप्रतिष्ठ
आयात – निर्यातअरुचि – रुचि
आरंभ – अंतअंधेरा – उजाला
आरम्भ – अंतझोपडी – महल
आरोह – अवरोहजीवित – मृत
आलस्य – स्फूर्तिलतिका – पौधा
आवृत – अनावृततिमिर – प्रकाश
आशा – निराशाअकाल – सुकाल
आशीर्वाद – अभिशापअकलुष – कलुष
आश्रित – अनाश्रितअमीर – ग़रीब
आसक्त – अनाशक्तअग्राह्य – ग्राह्य
आस्था – अनास्थाअग्रिम – अन्तिम
आहार – अनाहारअंकुश – निरंकुश
आहार – निराहारलघु – दीर्घ
आह्वान – विसर्जनतम – ज्योति
इच्छा – अनिच्छ।लक्षितार्थ – अभिधार्थ
इच्छा – अनिच्छाअचल – चल
इहलोक – परलोकअजल – निर्जल
ईर्ष्या – प्रेमअनंत – अंत
ईश्वर – अनीश्वरवृष्टि – अनावृष्टि
उग्र – सौम्यअतुकान्त – तुकान्त
उचित – अनुचितज्वार – भाटा
उत्कर्ष – अपकर्षलक्ष्य – अलक्ष्य
उत्कर्ष – अपकर्षअति – अल्प
उत्कृष्ट – निकृष्टलहँगा – साड़ी
उत्तम – अधमलबालब – खाली
उत्तीर्ण – अनुतीर्णअंतिम – प्रारंभिक
उत्थान – पतनलगाना – हटाना
उदार – अनुदारअतिवृष्टि – अनावृष्टि
उद्यमी – आलसीलड़ाई – सुलह
उधार – नगदलताड़ – प्यार
उन्नति – अवनतिअनुकूल – प्रतिकूल
उपकार – अपकारअनाहूत – आहुत
उपयुक्त – अनुपयुक्तअनुरक्ति – विरक्ति
उपयुक्त – अनुपयुक्तअनजान – जाना पहचाना
उपस्थित – अनुपस्थितलदाई – उतराई
उपाय – निरुपायअनित्य – नित्य
उर्वर – ऊसरलतखोर – भला
उषा – संध्याअथ – इति
उषा – सौम्यअंत – प्रारंभ
ऋजु – कुटिलआदि – अंत
ऋणी – उऋणआगामी – गत
एक – अनेकलताड़ना – थपराना
एकता – अनेकतालगाव – दुराव
एकांगी – सर्वांगीणअनुलोम – विलोम
एकांगी – सर्वागीणआग्रह – दुराग्रह
ऐश्वर्य – दारिद्यआकर्षण – विकर्षण
ओखली – मूसलअनभिज्ञ – भिज्ञ
ओछा – गंभीरअभिज्ञ – अनभिज्ञ
ओज – ओजहीनअमृत, – अमि, (अमिय)
ओजस्विता – ओजहीनताविष – जहर
ओजस्वी – ओजहीनअर्पण – ग्रह्र्ण
ओट – प्रकटअपेक्षा – उपेक्षा
ओढ़ना – बिछानाअर्वाचीन – प्राचीन
ओतप्रोत – विलगअपकार – उपकार
औंधा – सीधाअनाथ – सनाथ
औंधाना – सीधा करनाआदर – अनादर
औगत – सुगतअवलम्ब – निरालम्ब
औघर – सुघरअन्तरंग – बहिरंग
औचक – अक्सरअदेय – देय
औचक – नियमितअंतर – बाह्य
औचित्य – अनुचित्यअन्तरंग – बहिरंग
औद्योगिक – अनौद्योगिकअल्प – अधिक
औपचारिक – अनौपचारिकअधम – उत्तम
औपचारिकता – अनौपचारिकताअवनत – उन्नत
औरत – मर्दअंशतः – पूर्णतः
औलाद – वालिदअल्पकालीन – दीर्घकालीन
औवल – आखिरअल्पज्ञ – बहुज्ञ
औहाती – विधवाअपेक्षित – अनपेक्षित
कंकाल – शरीरआदान – प्रदान
कंगला – खुशहालआलस्य – स्फूर्ति
कंजूस – दानीआदर्श – यथार्थ
कंटक – पुष्पआय – व्यय
कंठस्थ – विस्मरणआहार – निराहार
कंपन – स्थिरआविर्भाव – तिरोभाव
कई – एकआमिष – निरामिष
कगार – मँझधारआर्द्र – शुष्क
कटरा – कटरीआज़ादी – ग़ुलामी
कटुक्ति – सूक्तिआशा – निराशा
कटुता – मधुरताआकाश – पाताल
कट्टर – उदारआश्रित – निराश्रित
कठिन – सरलआरंभ – अंत
कठोर – कोमलआदर – अनादर
कड़वा – मीठाआयात – निर्यात
कड़ा – मुलायमआना – जाना
कड़ाह – कड़ाहीआलस्य – फुर्ती
कथन – चुप्पीआर्य – अनार्य
कथ्य – अकथ्यआदि – अनादि
कद्रदान – नाकद्रआस्तिक – नास्तिक
कनिष्ठ – ज्येष्ठअधुनातन – पुरातन
कनिष्ठ – वरिष्ठआवश्यक – अनावश्यक
कपट – निष्कपटआनंद – शोक
कपाल – पदआधुनिक – प्राचीन
कपूत – सपूतउत्कर्ष – अपकर्ष
कबूलना – नकारनाउत्थान – पतन
कम – ज्यादाआध्यात्मिक – भौतिक
कमखर्च – खर्चीलाइच्छा – अनिच्छा
कमीना – भलाइष्ट – अनिष्ट
करतल – पदतलइच्छित – अनिच्छित
करार – बेकरारइहलोक – परलोक
करीना – बेढंगउदय – अस्त
करुण – निष्ठुरउपकार – अपकार
कर्ज़दार – महाजनउद्यमी – आलसी
कर्ण कटु – कर्ण प्रियउर्वर – ऊसर
कर्मशाला – विश्रामशालाउधार – नक़द
कर्मशील – कर्महीनउपस्थित – अनुपस्थित
कलंक – निष्कलंकउत्कृष्ट – निकृष्ट
कलकल – शांतउपजाऊ – बंजर
कृतज्ञ – कृतघ्नललकार – पुकार
कृश – स्थूलउदार – अनुदार
कृष – स्थूलअस्पृश्य – स्पृश्य
कृष्ण – शुक्लस्वीकार – अस्वीकार
क्रय – विक्रयललकारना – पुकारना
क्षणिक – शाश्वतजय – पराजय
क्षणिक – शास्वतसहयोग – असहयोग
क्षम – अक्षमन्याय – अन्याय
क्षमा – दंडसमापन – उद्घाटन
क्षम्य – अक्षम्यसहमति – असहमति
क्षर – अक्षरनिजी – सार्वजनिक
क्षुद्र – महाननिश्चित – अनिश्चित
खेद – प्रसन्नतालघुशंका – दीर्घशंका
गंधाहारक – गंधदायकऐसा – वैसा
गंधीला – सुगन्धितऔपचारिक – अनौपचारिक
गंभीर – सहजकृतज्ञ – कृतघ्न
गँवई – शहरीक्रय – विक्रय
गँवाना – पानाकमाना – खर्च करना
गँवार – शहरी ,होशियारक्रूर – दयालु
गजब – सामान्यउत्तर – दक्षिण
गठित – अगठितऊंचा – नीचा
गठियाना – खोलनाउन्नति – अवनति
गठीला – ढीलाउचित – अनुचित
गड़ना – निकलनाउत्तरार्द्ध – पूर्वार्द्ध
गड़बड़ – सहीएकता – अनेकता
गड्मड – सिलसिलेवारएक – अनेक
गणतंत्र – राजतंत्रकच्चा – पक्का
गणनीय – अगणितकटु – मधुर
गण्य – नगण्यक्रिया – प्रतिक्रिया
गत – आगतकड़वा – मीठा
गति – अगतिक्रुद्ध – शान्त
गतिमान – स्थिरकर्म – निष्कर्म
गतिरोध – निर्विरोधकठिनाई – सरलता
ग़दर – शांतिकभी – कभी अक्सर
गुप्त – प्रकटलचक – कठोरता
ग्रामीण – शहरीअवनि, – पृथ्वी,
ग्राम्य – शिष्टउत्तीर्ण – अनुत्तीर्ण
घंटा – घंटीकठिन – सरल
घंटा – पलकेंद्रित – विकेंद्रित
घटती – बढतीक़रीबी – दूर के
घटाना – बढ़ानाकम – अधिक
घटाव – जोड़खेद – प्रसन्नता
घटित – अघटितखिलना – मुरझाना
घनिष्ठ – बहिरंगखुशी – दु:ख
घनेरा – नगण्यख़रीददार – विक्रेता
घमंड – विनयग़रीब – अमीर
घमंडी – विनयीख़रीद – बिक्री
घमासान – सामान्यख़रीदना – बेचना
घाटी – पर्वतगर्म – ठंडा
घात – प्रतिघातलड़की – लड़का
घात – प्रतिघातगहरा – उथला
घायल – दुरुस्तगन्दा – साफ़
घृणा – प्रेमलचीलापन – कड़ापन
घोषित – अघोषितगुण – दोष, अवगुण
चल – अचलअनिष्ट – इष्ट
छली – निश्चलभू, – अम्बर,
छूत – अछूतआकाश – नभ
जंगली – पालतूअल्पायु – दीर्घायु
जटिल – सरलअस्त – उदय
जन्म – मृत्युअदोष – सदोष
जल – थलअधर्म – सध्दर्म
ठोस – तरललवलीन – अमग्न
तरुण – वृद्धअनुराग – विराग
दयालु – निर्दयीअभ्यस्त – अनभ्यस्त
दाता – याचकलघुता – बड़प्पन
दुर्लभ – सुलभललचना – त्यागना
धीर – अधीरअनुरक्त – विरक्त
नख – शिखअमर – मर्त्य
नस्वर अनश्वर –अनातुर – आतुर
निंदा – प्रशंसाअतल – वितल
निंदा – स्तुतिलम्हा – घंटा
निरक्षर – साक्षरललाई – सफ़ेदी
निर्मल – मलिनअस्ताचल – उदयाचल
नूतन – पुरातनललित – कुरूप
पंडित – मूर्खअनुज – अग्रज
पक्ष – विपक्षअवर – प्रवर
पतिव्रता – कुलटाअधिक – न्यून
परकीया – स्वकीयाअसली – नकली
पूर्ण – अपूर्णअमावस्या – प्रूर्णिमा
प्रत्यक्ष – परोक्षलचीला – कठोर
प्रभु – दासअनैतिहासिक – ऐतिहासिक
बंधन – मुक्तिलवण – शर्करा
बाढ़ – सूखाअपचार – उपचार
भद्र – अभद्रअरूचि – सुरूचि
भाव – अभावअज्ञ – विज्ञ
भूत – भविष्यअर्थ – अनर्थ
मनुष्यता – पशुताअतिवृष्टि – अनावृष्टि
मानव – दानवअवरोह – आरोह
मितव्यय – अपव्ययलय – बेलय
मिथ्या – सत्यअनुपस्थिति – उपस्थिति
मिलन – विछोहअनुर्तीण – उर्तीण
मूक – वाचालचिर – अचिर
मोक्ष – बंधनललकना – विलगना
मौखिक – लिखितलटकना – उठना
यश – अपयशलहलहाना – मुरझाना
योगी – भोगीअज्ञान – ज्ञान
रंगीन – रंगहीनघाटा – फ़ायदा
रक्षक – भक्षकचोर – साधू
रचना – विनाशग़लत – सही
रत – विरतघृणा – प्रेम
रहित – सहितरात – दिन
राग – विरागअनागत – आगत
राजतंत्र – प्रजातंत्रघात – प्रतिघात
रात – दिनलम्बोदरा – छोटा
रात्री – दिवसअमृत – विष
रिक्त – पूर्णघर – बाहर
रुग्ण – स्वस्थचिरंतर – नश्वर
लंबित – त्वरितहार – जीत
लघु – गुरुनूतन – पुरातन
लम्पट – सदाचारीसर्दी – गर्मी
लम्ब – आधारहर्ष – शोक
लम्बा – ठिगनाहित – अहित
लम्बाई – चौड़ाईहिंसा – अहिंसा
लिप्त – अलिप्तनिर्दोष – र्दोष
लुप्त – व्यक्तनीचा – ऊंचा
लेन – देनचौड़ी – संकरी, तंग
लोभ – संतोषअन्धकार – प्रकाश
लोभी – संतोषीचर – अचर
लौकिक – अलौकिकनिंदा – स्तुति
लौह – स्वर्णछोटा – बड़ा
वन – मरूछूत – अछूत
वरदान – अभिशापछल – निश्छल
वसंत – पतझड़नकली – असली
वाद – प्रतिवादनिर्माण – विनाश
वादी – प्रतिवादीमोक्ष – बंधन
वास्तविक – अवास्तविकनिकट – दूर
विकास – पतनप्यार – घृणा
विजय – पराजयप्रेम – घृणा
विदुषी – अज्ञानीभूलना – याद करना
विद्या – अविद्यापसंद – नापसंद
विद्वान – मूर्खभाव – अभाव
विधवा – सधवाज्योति – तम
विधि – निषेधज्येष्ठ – कनिष्ठ
विनय – अविनयपतला – मोटा
विपत्ति – संपत्तिबाढ़ – सूखा
विपन्न – संपन्नइच्छा – अनिच्छ।
विभक्त – अविभक्तबुराई – भलाई
विमुख – सन्मुखपक्ष – निष्पक्ष
विरत – निरतबंधन – मुक्ति
विरह – मिलनजन्म – मृत्यु
विरागी – रागीमानवता – दानवता
विरोध – अवरोधमहात्मा – दुरात्मा
विरोध – समर्थनआदि – अंत
विवाद – निर्णयदिन – रात
विवादास्पद – निर्विवादप्रत्यक्ष – परोक्ष
विवेक – अविवेकप्रश्न – उत्तर
विशालकाय – लघुकायजल्दी – देरी
विशिष्ट – साधारणदेव – दानव
विशुद्ध – अशुद्धमूक – वाचाल
विशुद्ध – दूषितअनुराग – विराग
विशेष – सामान्यबासी – ताजा
विश्लेषण – संश्लेषणपूर्ण – अपूर्ण
विश्वास – अविश्वासपतिव्रता – कुलटा
विश्वास – संदेहजीवन – मरण
विष – अमृतबुद्धिमता – मूर्खता
विषम – समप्रलय – सृष्टि
विस्तार – संक्षेपदुराचारी – सदाचारी
विस्तृत – संक्षिप्तप्रभावित – अप्रभावित
विस्मरण – स्मरणपरतंत्र – स्वतंत्र
वीर – कायरपवित्र – अपवित्र
वीरान – आबादप्रसन्न – अप्रसन्न
वृद्ध – बालकपाप – पुण्य
वृद्धि – हास्रमितव्यय – अपव्यय
वृष्टि – अनाविष्टिदाता – याचक
वृहत – लघुप्राकृतिक – अप्राकृतिक
वैतनिक – अवैतनिकपोषण – कुपोषण
वैमनस्य – सौमनस्यमौखिक – लिखित
व्यक्त – अव्यक्तपरिचित – अपरिचित
व्यय – आयप्रतिकूल – अनुकूल
व्यर्थ – सार्थकपदोन्नति – पदावनति
व्यष्टि – समष्टिप्रारंभ – अंत
व्यावाहारिक – अव्यावाहारिकप्राचीन – नवीन / नया
शकुन – अपशकुनअमृत – विष
शक्तिशाली – शक्तिहीनमान – अपमान
शत्रु – मित्रमित्र – शत्रु
शयन – जागरणजड़ – चेतन
शासक – शासितजल – थल
शिव – अशिवमंगल – अमंगल
शिष्य – गुरुमधुर – कटु
शीत – उष्णजागरण – निद्रा
शुचि – अशुचिजड़ – चेतन
शुभ – अशुभजेय – अजेय
शुभ – तरलमिथ्या – सत्य
शुष्क – आर्द्रछांह – धूप
शोषण – पोषणजटिल – सरस
श्रध्दा – अश्रधामेहनती – आलसी / कामचोर
श्रव्य – दृश्यनिरक्षर – साक्षर
श्रांत – अश्रांतप्रवेश – निकास
श्रीगणेश – इतिश्रीमहंगा – सस्ता
श्वेत – श्यामदयालु – निर्दयी
संकल्प – विकल्पविधवा – सधवा
संकीर्ण – उदारधूप – छाँव
संकीर्ण – उदारसुविधा – असुविधा
संकोच – असंकोचसजीव – निर्जीव
संक्षेप – विस्तारलटपट – सही
संग – असंगसाकार – निराकार
संगठन – विघटनशुष्क – आर्द्र
संगत – असंगतमंजूर – नामंजूर
संग्रह – त्यागशुभ – अशुभ
संत – असंततपन – ठंडक
संतुष्ट – असंतुष्टमुमकिन – नामुमकिन
संतोष – असंतोषजल – स्थल
संतोष – संतोषरोज़गार – बेरोज़गा
संधि – विग्रहवरदान – अभिशाप
संयोग – वियोगविनम्रता – घमंड
संश्लिष्ट – विश्लिष्टदुर्लभ – सुलभ
सकाम – निष्कामविस्तृत – संक्षिप्त
सक्रिय – निष्क्रयजाग्रत – सुप्त
सखा – शत्रुस्वाधीन – पराधीन
सगुण – निर्गुणलहू – पसीना
सच – झूठसंतुलन – असंतुलन
सचेत – अचेतरुग्ण – स्वस्थ
सच्चरित – दुश्चरितरक्षक – भक्षक
सजल – निर्जलराजा – रंक
सजीव – निर्जीवलजीला – निर्लज्ज
सज्जन – दुर्जनजागृति – सुषुप्ति
सत – असतयोग्य – अयोग्य
सत्कार – तिरस्कारश्रम – विश्राम
सत्य – असत्यसुबह – शाम
सदय – निर्दयसरकारी – ग़ैरसरकारी
सदाचार – दुराचारस्वीकृत – अस्वीकृत
सदाचारी – कदाचारीसौभाग्य – दुर्भाग्य
सदाशय – दुराशयदेशी – परदेशी
सद्वृत – दुवृतस्वस्थ – अस्वस्थ
सन्मार्ग – कुमार्गसक्रिय – निष्क्रय
सपूत – कपूतधीरे – तेज़
सफल – असफलज्योतिर्मय – तमोमय
सफल – विफलरात – दिन
सबाध – निर्बाधशीत – उष्ण
सभय – निर्भयसंभव – असंभव
सभ्यता – बर्बरतामृत्यु – जन्म
सम – विषमयश – अपयश
समस्या – समाधानस्थाई – अस्थायी
समाज – व्यक्तिधनी – ग़रीब, निर्धन
समास – व्यासझूठ – सच
सम्पद – विपदठोस – तरल
सम्बद्ध – असम्बद्धविषम – सम
सरल – क्लिष्टशोर – शांन्ति
सरस – नीरसलयात्मक – अलायात्मक
सर्द – गर्मयुद्ध – शांति
सवीकार – निर्विकारस्वतंत्रता – दासता
ससीम – असीमधर्म – अधर्म
सहज – कठिनसाक्षर – निरक्षर
सहयोगी – प्रतियोगीरात्रि – दिवस
सांगत – असंगततकलीफ़ – आराम
साकार – निराकारसंतोष – असंतोष
साक्षर – निरक्षरश्रोता – वक्ता
सात्विक – तामसिकसरस – नीरस
साधु – असाधुसम्मान – अपमान, अनादर
सापेक्ष – निरपेक्षस्वतंत्र – परतंत्र
सामायिक – असामयिकविजय – पराजय
सामिष – निरामिषअथ – इति
सार्थक – निरर्थकसज्जन – दुर्जन
साहस – साहसहीनसुपुत्र – कुपुत्र
साहसी – कायरविश्वास – अविश्वास
सित – असितरुचि – अरुचि
सुकर – दुष्करराग – द्वेष
सुकर्म – कुकर्मविकास – ह्रास
सुकृति – दुष्कृतिसस्ता – महंगा
सुख – दुःखश्वेत – श्याम
सुगंध – दुर्गन्धलज्जित – बेशर्म
सुगम – दुर्गमनक़द – उधार
सुदूर – अदूरसुरक्षित – असुरक्षित
सुधा – गरलव्यवस्था – अव्यवस्था
सुन्दर – कुरूपशयन – जागरण
सुपथ – कुपथसच – झूठ
सुपरिणाम – दुष्परिणामसगुण – निर्गुण
सुपात्र – कुपात्रसुखान्त – दुखांत
सुबह – शामसंतुलित – असंतुलित
सुबुद्धि – कुबुद्धिसावधानी – असावधानी
सुभग – दुर्भगनियमित – अनियमित
सुमति – कुमतिसूर्योदय – सूर्यास्त
सुर – असुरसुजन – दुर्जन
सुरक्षित – असुरक्षितव्यावहारिक – अव्यावहारिक
सुलझाव – उलझावसुमति – कुमति
सुलभ – दुर्लभस्वीकार – अस्वीकार
सुविधा – असुविधाविकसित – अविकसित
सुशील – दुशीलसुन्दर – बदसूरत, कुरूप
सुसंगति – कुसंगतिसंक्षेप – विस्तार
सुस्त – चुस्तविशुद्ध – दूषित
सूक्षम – स्थूलधीर – अधीर
सूक्ष्म – स्थूलअन्धकार – प्रकाश
सूना – भरासक्षम – अक्षम
सृष्टि – संहारविधि – निषेध
सौन्दर्य – कुरूपतास्वर्ग – नरक
सौभाग्य – दुर्भाग्यलरजना – थिरना
स्थावर – जंगमडरपोक – निड़र
स्थूल – सूक्ष्मसुर – असुर
स्पष्ट – अस्पष्टविरोध – समर्थन
स्पृश्य – अस्पृश्यवसंत – पतझड़
स्वकीया – परकीयतुच्छ – महान
स्वच्छ – मलिनसफल – असफल
स्वजाति – विजातीविश्वनीय – अविश्वनीय
स्वदेश – विदेशविशिष्ट – सामान्य / साधारण
स्वधर्म – विधर्मविद्वान – मूर्ख
स्वाधीन – पराधीनलग्न – कुलग्न
स्वाभाविक – अस्वाभाविकस्तुति – निंदा
स्वामी – सेवकलाभ – हानि
स्वीकृति – अस्वीकृतिस्वदेश – विदेश
हर्ष – शोकजन्म – मरण
हस्व – दीर्घसुख – दुख
हार – जीतसघन – विरल
हास्य – रुदनअल्पायु – दीर्घायु
हिंसा – अहिंसासहायक – बाधक
हित – अहितसहमत – असहमत
Alankar (अलंकार)
Anekarthi Shabd (अनेकार्थी शब्द)
Chhand (छन्द)
Ekarthak Shabd (एकार्थक शब्द)
Hindi Essay (हिंदी निबंध)
Karak (कारक)
Kriya (क्रिया)
Kriya Visheshan (क्रिया विशेषण)
Ling (लिंग)
Muhavare (मुहावरे)
One Word Substitution (अनेक शब्दों के लिए एक शब्द)
Pad Parichay (पद परिचय)
Paryayvachi Shabd (पर्यायवाची शब्द)
Pratyay (प्रत्यय)
Ras (रस)
Samas (समास)
Samuchchay Bodhak (समुच्चय बोधक)
Sandhi (संधि)
Sangya (संज्ञा)
Sanskrit Shabd Roop (संस्कृत शब्द रूप)
Sarvanam (सर्वनाम)
Shabd Vichar (शब्द विचार)
Tatsam-Tadbhav (तत्सम-तद्भव शब्द)
Upsarg (उपसर्ग)
Vachan (वचन)
Vakya (वाक्य)
Varnamala (वर्णमाला)
Vilom Shabd (विलोम शब्द)
Viram Chinh (विराम चिन्ह)
Visheshan (विशेषण)
Vismayadibodhak (विस्मयादिबोधक)

Leave a Comment